ទិវា​នៃ​ក្ដី​ស្រលាញ់ ​ដែល​គេ​និយម​ហៅ​តាម​​​ភាសា​អង់គ្លេស​​​ថា Valentine’s Day ឬ ​គេ​ហៅ​ម្យ៉ាង​ទៀត​ថា​ Saint Valentine’s Day ត្រូវ​បាន​គេ​ប្រារព្ធ​ ឡើង​នៅ​រៀង​រាល់​ថ្ងៃ​ទី​១៤​កុម្ភៈ សម្រាប់​តំណាង​ឲ្យ​ក្ដី​ស្រលាញ់ និង​ភាព​ស្និទ្ធ​ស្នាល រវាង​អ្នក​ដែល​មាន​ចំណង​មិត្តភាព​រវាង​គ្នានិង​គ្នា ដូច​ជា​ រវាង​ប្ដី​​និង​ប្រពន្ធ គូសង្សារ​​ កូន​និង​ឪពុក​ម្ដាយ បង​និង​ប្អូន​​ និង​រវាង​មិត្តភ័ក្ដិ​និង​មិត្តភ័ក្តិ​ ជា​ដើម។
ប្រវត្តិ
ប្រហែល​​ជា​​​នៅ​សតវត្ស​រ៍​ ​ទី​៣​ នៃ​គ្រិស្តសករាជ ​ប្រទេស​អ៊ីតាលី​កាល​នោះ ​មិន​ទាន់​មាន​ឈ្មោះ​​​ទេ ​​គឺ​​ស្ថិត​នៅ​​ក្នុង​ចក្រភព​រ៉ូម​នៅ​ឡើយ​។ ​រ៉ូម​​ជា​​អាណាចក្រ​ដ៏​ល្បី​មួយ ​នៅ​តំបន់​​សមុទ្រ​មេឌីទែរ៉ាណេ​។ នៅ​សម័យ​នោះ​ សង្គម​រ៉ូម​មាន​បែង​ចែក​ជា​ច្រើន​វណ្ណៈ​ ហើយ​វណ្ណៈ​ទាសករ​ ស្ថិត​នៅ​លំដាប់​ទាប​​ជាងគេ​បង្អស់។

ឪពុក​​ម្ដាយ​នៅ​ក្នុង​ច​ក្រភព​ មួយ​នេះ​​ មិន​ចង់​ឲ្យ​កូន​ប្រុស​ ឬ​កូន​ស្រី ​​​​រៀប​ការ​ជា​មួយ​អ្នក​ដែល​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​វណ្ណៈ​ទាសករ​ ឬ​កូន​ប្រុស​ធ្វើ​ជា​ទាហាន​ទេ​ អីចឹង​​​ហើយ​បាន​ជា​មាន​​គូ​សង្សារ​​ ជា​ច្រើន​គូ ដែល​​ស្រលាញ់​គ្នា​​​រវាង​អ្នក​ដែល​មាន​​វណ្ណៈ​​ខ្ពស់​ ឬ​វណ្ណៈ​មធ្យម​ជា​មួយ​នឹង​​វណ្ណៈ​ទាប​ជាង​គេ​​ លួច​រត់​ទៅ​​​រៀប​ការ​​ដោយ​ការ​សន្មត​​រវាង​គូ​ស្នេហ៍​ទាំង​ពីរ​ នៅ​ក្នុង​ព្រៃ​​ដោយ​គ្មាន​ការ​ចូល​រួម​ពី​ឪពុក​ម្ដាយ​ ឬ​បង​ប្អូន​សាច់ញាតិ​​នោះ​ទេ។

​នៅ​សម័យ​នោះ​​វិហារ​ កាតូលិក​ ​បាន​ទទួល​ស្គាល់ ​សន្តបុគ្គល​​ (Saint) បីនាក់​​​សំខាន់ៗ ដែល ​ក្នុង​នោះ​ក៏​មាន​បុរស​ម្នាក់ ដែល​មាន​ឈ្មោះ​ថា​ Valentine ជា​សន្ត​បុគ្គល​ល្បី​ជាង​គេ​ ហើយ​ត្រូវ​បាន​គេ​ចាត់​ទុក​ថា ​ជា​សម្ដេច​ប៉ាប​ ដ៏​ល្បី​មួយ​រូប​នៃ​​គ្រិស្តសាសនា​ ក្នុង​សតវត្សរ៍​ទី​៣​។

​​​សម័យ​នោះ​ដែរ​ ​ចក្រភព​រ៉ូម​ស្ថិត​នៅ​ក្រោម​ការ​គ្រប់​គ្រង​ដោយ​ ​​អធិរាជ​ Claudius II។ អធិរាជ​អង្គ​នេះ​ ​​​យល់​ឃើញ​ថា​ ទាហាន​ដែល​នៅ​លីវ​ ​​ មាន​កម្លាំង​​ខ្លាំង​ និង​អាច​បំពេញ​ការងារ​បាន​ល្អ​ជាង​អ្នក​ដែល​មាន​ប្រពន្ធ។
​មូលហេតុ​នេះ​ហើយ​ ​ទើប​ព្រះអង្គ​ហាម​មិន​ឲ្យ​យុវជន​ក្មេង​ៗ​​រៀប​ការ​នោះ​ទេ ក៏​ប៉ុន្តែ​​បើ​តាម​ប្រភព​ឯកសារ​មិន​បាន​បញ្ជាក់​ថា​ អាយុ​ប៉ុន្មាន​ដែល​ត្រូវ​ហាម​​ឃាត់​នោះ​ទេ។  លោក​ Valentine យល់​ឃើញ​ថា​ ​អនុក្រឹត្យ​​ដែល​ចេញ​ដោយ​​ព្រះ​ចៅ​អធិរាជ​ Claudius II ​​ដែល​​ហាម​មិន​ឲ្យ​​យុវជន​សម័យ​នោះ​រៀប​ការ​​ ​​គឺ​មិន​មាន​យុត្តិធម៌​នោះ​ទេ ហើយ​​លោក​​មិន​បាន​គោរព​តាម​អនុក្រឹត្យ​​​នោះ​ឡើយ។ ជា​​រឿយ​ៗ​ មាន​គូ​សង្សារ​ជា​ច្រើន​គូ​ បាន​ពឹង​ពាក់​ឲ្យ​គាត់​ជួយ​រៀប​ការ​ឲ្យពួក​គេ​ក្នុង​ទី​​​​ស្ងាត់។

គាត់ ​បាន​កាច់​ផ្កា ពី​សួន​ច្បា​របស់​គាត់​ប្រគល់​ឲ្យ​ប្ដី​ប្រពន្ធ​ដែល​ រៀប​ការ​​​ទាំង​នោះ។ ផ្កា​របស់​គាត់ ត្រូវ​​​បាន​គេ​ទទួល​ស្គាល់​ថា​ ជា​វត្ថុ​​​តំណាង​ឲ្យ​ អាពាហ៍ពិពាហ៍​គូ​ស្វាមី​ដែល​រៀបការ​នៅ​សម័យ​នោះ​។ ​ហេតុ​ដូច្នេះ​​ហើយ​ បាន​ជា​នៅ​សម័យ​បច្ចុប្បន្ន​ ភាគ​ច្រើន​គេ​យក​​ផ្កា​ធ្វើ​ជា​កាដូ​​សម្រាប់​​ប្រគល់​ឲ្យ​គ្នា​ទៅ​វិញ​ទៅ​ មក​នៅ​​ថ្ងៃ​នេះ​​ដើម្បី​បញ្ជាក់​ពី​​ក្ដី​ស្រលាញ់។

ក្រោយ​មក​​ ព្រះចៅ​អធិរាជ​ Claudius II ​បាន​ជ្រាប​​ពី​ដំណឹង​នេះ​ ហើយ​ក៏​បាន​កាត់​ទោស​ប្រហារ ជីវិត​លោក​ Valentine តែ​ម្ដង (​ប្រហែល​នៅ​ឆ្នាំ​២១០ ​នៃ​គ្រិស្ត​សករាជ)។

តាម​ រឿង​​ព្រេង​មួយ​ទៀត​ បាន​​បក​ស្រាយ​ថា​ លោក​​ត្រូវ​បាន​គេ​សម្លាប់​នៅ​ពេល​លោក​​ប៉ុន​ប៉ង​ ​ជួយ​ក្រុម​គ្រិស្តសាសនិជន​ ​ឲ្យ​​លួច​រត់​ចេញ​ពី​គុក​​ដែល​ឃុំ​ដោយ​ពួក​រ៉ូម៉ាំង​។ រឿង​ព្រេង​មួយ​ផ្សេង​ទៀត​ ក៏​និយាយ​ដែរ​ថា​ ​នៅ​ពេល​គាត់​ជាប់​ឃុំ​ឃាំ​ក្នុង​​គុក​ លោក​​បាន​សរសេរ​ក្រដាស ​ដែល​បញ្ជាក់​​ពី​ក្តី​ស្រលាញ់របស់​លោក​​ នៅ​ពេល​ដែល​លោក​បាន​​​ធ្លាក់​ក្នុង​រណ្ដៅ​ស្នេហ៍​​ជា​មួយ​ស្ត្រី​ក្មេង​ ម្នាក់​ ត្រូវ​ជា​ប្អូន​ស្រី​អ្នក​យាមគុក​ម្នាក់​​ ដែល​តែង​តែ​មក​សួរ​សុខ​ទុក្ខ​គាត់​ក្នុង​គុក។

មុន​ពេល​​លោក​ស្លាប់​ គេ​​បាន​រក​​ឃើញ​ថា​ ​គាត់​ថា​ ​បាន​សរសេរ​សំបុត្រ​មួយ​ ដោយ​ដាក់​ថា​ “From Your Valentine” ដែល​​​ឃ្លា​នេះ​ត្រូវ​បាន​គេ​ប្រើ​ប្រាស់​រហូត​មក​ដល់​សព្វ​ថ្ងៃ។

តាមឯកសារ ​​ Catholic Encyclopedia បាន​​បង្ហាញ​ថា Valentine ត្រូវ​បាន​គេ​សម្លាប់​នៅ​តំបន់​អាហ្វ្រិក​ជា​មួយ​​​គូ​ស្វាមី​ជា​ច្រើន​គូ ​ តែ​គ្មាន​នរណា​ម្នាក់​ដឹង​ច្បាស់​ថា​ គាត់​ស្លាប់​នៅ​ទីណា​ឲ្យ​​ពិត​ប្រាកដ​នោះ​ទេ។ ដោយ​ហេតុ​នេះ​​ហើយ​បាន​ជា​នៅអំឡុង​​សតវត្សរ៍​​ទី​២០ ​​​គេ​រំលឹក​ខួប​ដល់​សម្ដេច​ប៉ាប​ ម្នាក់​នេះ ទៅ​តាម​កាល​បរិច្ឆេទ​​ខុស​ៗ​គ្នា​។​ ​ក្រោយ​មក​ទៀត​​ គេ​សន្និដ្ឋាន​ថា​ ​សាកសព​​របស់​គាត់​ត្រូវ​បាន​គេ​យក​ទៅ​កប់​ នៅ​​​ក្បែរ​​ដង​ផ្លូវ Via Flaminia (ប្រទេស​អ៊ីតាលី) ​នៅ​​ថ្ងៃ​ទី​១៤​កុម្ភៈ​។

ដូច​នេះ​ហើយ​ បាន​ជា​​នៅ​​សម័យ​បច្ចុប្បន្ន​​​ គេ​ប្រារព្ធទិវា​នេះ​ឡើង​នៅ ​រៀង​​រាល់​ថ្ងៃ​ទី​១៤​កុម្ភៈ​ជា​រៀង​រាល់​ឆ្នាំ​ ដើម្បី​រំលឹក​នឹង​គុណ​ដល់​សម្ដេច​ប៉ាប​ម្នាក់​នេះ​។

ឥទ្ធិពលទិវា​នៃ​ក្ដី​ស្រលាញ់​​ក្នុង​សតវត្សរ៍​​ទី​១៤​និ​ង​ទី​១៥
បទ​ចម្រៀង​​ និង​កំណាព្យ​ដែល​​​​សរសេរ​ដំបូង​​ដំណាង​ឲ្យ​ក្ដី​ស្រលាញ់​មាន​ឈ្មោះ​ថា​ Parlement of Fouled (ឆ្នាំ​១៣៨២) នៅ​​​​ប្រទេស​អង់គ្លេស ដោយ​លោក​ Geoffrey Chaucer ។ បទចម្រៀង​នេះ ​គេ​និពន្ធ​ឡើង​ដើម្បី​​​រំលឹក​ដល់​ស្វាមីភក្ដិ ​របស់​ព្រះមហាក្សត្រ​​ចំពោះ​​ ព្រះជាយា​របស់​ព្រះ​អង្គក្រោយ​ពី​បាន​រៀប​អភិសេក​ជា​​មួយ​គ្នា​។​ បទ​ចម្រៀង​នេះ​ក៏​បាន​សរសេរ​ផង​ដែរ​អំពី​​សេចក្ដី​ស្រលាញ់​ដ៏​ជ្រាល​ជ្រៅ​​ របស់​ព្រះមហាក្សត្រ ដែល​ពាក្យ​ពេចន៍​ទាំង​នោះ​​​ដូច​គ្នា​នឹង​ពាក្យ​ពេចន៍​ដែល​គេ​បាន​ប្រើ​ សម្រាប់​ជូនពរ​ឲ្យ​គ្នា​ទៅ​វិញ​ទៅ​មក​នា​ពេល​បច្ចុប្បន្ន​។
រូប ​លោក​ Geoffrey Chaucer អ្នក​និពន្ធ​បទ​ចម្រៀង​ និង​កំណាព្យ​ចំណង​ជើង​ថា Parlement of Fouled ​​(គូ​រ​ដោយ​លោក Thomas Occleve 1412)
នៅ​សម័យ​នោះ​ ពាក្យ​ថា​​ស្រលាញ់​​ មាន​អត្ថន័យ​ធំ​ធេង​ណាស់​។ ទន្ទឹម​នឹង​​​អត្ថន័យ​ដ៏​ជ្រាល​ជ្រៅ​នេះ​ សេចក្ដី​​ស្នេហា​ក៏​បង្ក​ជា​បញ្ហា​​​ពិបាក​ដោះ​ស្រាយ​ផង​ដែរ​។​​ ជាក់​ស្ដែង​ នៅ​ប្រទេស​បារាំង​ គេ​បាន​បង្កើត​តុលាការ​មួយ​មាន​ឈ្មោះ​ថា​ តុលាការ​ជាន់​ខ្ពស់​ដោះ​ស្រាយ​ បញ្ហា​ស្នេហា (ប្តឹង​លែងលះ​គ្នា) ​នៅ​ក្នុង​ឆ្នាំ​១៤០០​ ខណៈ​​ពេល​​ដែល​ការ​ប្រារព្ធ​វិធី​បុណ្យ​នេះ​មិន​ទាន់​ត្រូវ​បាន​គេ​ធ្វើ​ ទូលំទូលាយ​នៅ​ឡើយ ​នា​សម័យ​នោះ នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​បារាំង​។

ការ​រីក​សាយ​ភាយ​ និង​ការ​​ប្រារព្ធ​នៅ​ជុំវិញ​ពិភពលោក
ជា​ការ​ពិត ​នៅ​បណ្ដា​ប្រទេស​ជា​ច្រើន ​​​ជុំវិញ​ពិភព​លោក​បាន​ផ្ដល់​អត្ថន័យ និង​ដាក់​ឈ្មោះ​ផ្សេង​ៗ​គ្នា ឲ្យ​ទិវា​នៃ​ក្ដី​ស្រលាញ់​។ ​​​​​នៅ​អឺរ៉ុប​​ទិវា​នេះ​ បាន​រីកសាយ​ភាយ​យ៉ាង​លឿន​បំផុត​ ហើយ​មាន​ឥទ្ធិពល​ខ្លាំង​ក្លា​ជាង​គេ។
នៅ​ប្រទេស​ ដាណឺម៉ាក និង​​ន័រវែស គេ ​​ដាក់​ឈ្មោះ​ថា​ Valentinsdag។ នៅ​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ​នេះ គេ​ប្រារព្ធ​ឡើង​ ​ដូច​ជា​មិន​សូវ​​មាន​លក្ខណៈ​ធំ​ដំ​ប៉ុន្មាន​នោះ​​ទេ។ ​​ភាគ​ច្រើន​ម្នាក់​ៗ​​ នាំ​ដៃ​គូ​ទៅ​​ញ៉ាំ​​អាហារ​ពេល​ល្ងាច​រួម​គ្នា​ និង​ប្រគល់​ក្រដាស​តូច​មួយ​ដែល​មាន​សរសេរ សារភាព​​ពី​​សេចក្ដី​​ស្រលាញ់​ ឲ្យគ្នា​ទៅ​វិញ​ទៅ​មក​ ​​ហើយ​ក៏​មាន​ជូន​ផ្កា​កុលាប​ពណ៌​ក្រហម​​ ឲ្យ​គ្នា​​​​​ទោ​វិញ​ទៅមក​ផង​ដែរ។

ចំណែក​នៅ​ប្រទេស​ស៊ុយអែត វិញ​ វិធី​បុណ្យ​នេះ​ត្រូវ​បាន​គេ​ហៅ​ថា Alla Hjartans Dag (All Hearts’ Day) ដែល​ត្រូវ​បាន​គេ​ប្រារព្ធ​ឡើង​នៅ​ប្រហែល​ជា​ទសវត្សរ៍​ទី​៦០​។

នៅ​ហ្វាំងឡង់ និង​អេស្តូនី បុណ្យ​នេះ​គេ​ហៅ​ថា Ystavanpaiva មាន​ន័យ​ថា​ជាថ្ងៃ​មិត្ត​ (Friend’s Day)។ នៅ​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ​នេះ​ ទិវា​មួយ​នេះ​មិន​មែន​មាន​ន័យ​សម្រាប់​តែ​គូ​ស្នេហ៍​នោះ​ទេ តែ​​អត្ថន័យ​មួយ​ទៀត​គឺ​គេ​ធ្វើ​ឡើង​​សម្រាប់​​រំលឹក​ដល់​មិត្តភ័ក្ដិ​ចាស់​ ​ ៗ ​ដែល​បាន​បែក​គ្នា​កន្លង​ទៅ​​​​ផង​ដែរ។

មិន​ខុស​គ្នា​ពី​តំបន់​នៅ​អឺរ៉ុប​ប៉ុន្មាន​នោះ​ទេ​ នៅ អាមេរិក​ខាង​ជើង និង​​អាមេរិកឡាទីន ក៏​មាន​ប្រទេស​ជា​ច្រើន​បាន​ដាក់​ឈ្មោះ​ខុស​ៗ​គ្នា​ដែរ។ ប្រទេស​ទាំង​នោះ​ភាគ​ច្រើន​ហៅ​​ទិវា​មួយ​នេះ​ថា Dia del amor la amistad (ទិវា​នៃ​ក្ដី​ស្រលាញ់​ និង​មិត្តភាព) និង Amigo secreto (មិត្ត​សម្ងាត់)។

នៅ​ អូស្ត្រាលី វិញ ​ ទិវា​នេះ ក៏​ត្រូវ​បាន​គេ​ប្រារព្ធ​យ៉ាង​​​ធំ​ផង​​ដែរ។ ៩០%​ នៃ​​​អ្នក​ដែល​មាន​អាយុ​ពី​ចន្លោះ​ ១៨​ ទៅ​ ២៤​ ឆ្នាំ​ និង​អ្នក​ដែល​មាន​អាយុ​លើស​ពី​៥០​ មាន​ប្រមាណ​ ៤៥%​ ​ដែល​​និយម​ប្រារព្ធ​​ទិវា​នេះ។

ខុស​ប្លែក​ពី​​បណ្ដា​ប្រទេស​នៅ​អឺរ៉ុប និង​អាមេរិក​បន្តិច​ ចំពោះ​ប្រទេស​នៅ​អាស៊ី​ មាន​ការ​ចំណាយ​ច្រើន​ជាង​គេ​លើ​ការ​ទិញ​កាដូ​ឲ្យ​គ្នា ទៅ​វិញ​ទៅ​មក​ដូច​ជា ​សិង្ហបុរី ចិន និង​កូរ៉េ​ខាង​ត្បូង ជា​ដើម​​។ ​នៅ កូរ៉េ និង​ ជប៉ុន ទិវា​នៃ​ក្ដី​ស្រលាញ់​នេះ​មិន​​មែន​ប្រារព្ធ​ឡើង​នៅ​ថ្ងៃ​១៤​ កុម្ភៈ​មួយ​នោះ​ទេ គឺ​គេ​បែង​ចែក​ជា​បី​​​ថ្ងៃ​ផ្សេង​ៗ​គ្នា​។ ជា​ទូ​ទៅ​នៅ​ ថ្ងៃ​១៤​ កុម្ភៈ ស្ត្រី​ជា​អ្នក​ជូន​សូកូឡា​ឲ្យ​បុរស ។ ចំណែក​នៅ​ ថ្ងៃ​ទី​១៤​មីនា បុរស​ត្រូវ​ជូន​ស្ករ​គ្រាប់ ដែល​គ្មាន​ជាតិ​ សូកូឡា​ឲ្យ​ស្ត្រី​ ហើយ​​ទិវា​នោះ​គេ​ឲ្យ​​ឈ្មោះ​ថា​ ថ្ងៃស​ (White Day)​។ នៅ​ពេល​​​មិន​បាន​ទទួល​កាដូ​អ្វី​​ពី​នរណា​ម្នាក់​​ ប្រជាជន​កូរ៉េ និង​ជប៉ុន​ច្រើន​ទៅ​ញ៉ាំ​​​នំ​ខ្មៅ​នៅ​តាម​ភោជនីយដ្ឋាន​ចិន​​ដើម្បី​​​ជម្រះ ​ចោល​នូវ​ភាព​សៅហ្មង​ក្នុង​​ជីវិត​ឯកោ​របស់​គេ​។ ​នៅ​ ឥណ្ឌា ទិវា​នេះ​ បាន​ផ្ទុះ​ឡើង​​ចាប់​ពី​ឆ្នាំ​ ១៩៩២​មក ​ដោយ​នៅ​ក្នុង​ឆ្នាំ​នេះ​ មាន​ការ​ប្រារព្ធ​ទិវា​​ឡើង​សុស​សាស​ដូច​ជា​​រៀប​ចំ​កម្មវិធី​ផ្សាយ​ពិសេស​ តាម​កញ្ចក់​ទូរទស្សន៍​ និង​កម្មវិធី​ប្រកួត​ប្រជែង​ជា​ច្រើន​ទៀត។
ការ​ដាក់​លក់​​កាដូរ​ផ្សេង​ៗ​ ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ ជប៉ុន​ សម្រាប់​ឱកាស​ទិវា​នៃ​ក្តី​ស្រលាញ់
​ខុស ​គ្នា​ពី​ប្រទេស​ដែល​បាន​រៀប​រាបខាង​លើ​ នៅ​ពិភព​អារ៉ាប់​ មាន​ប្រទេស​មួយ​ចំនួន​​ហាម​ប្រាម​ មិន​ឲ្យ​ប្រារព្ធ​​ទិវា​ នេះទេ ហើយ​សូម្បី​តែ​កាដូ​​ឬ​គ្រឿង​​សម្រាប់​ជូន​ឲ្យ​​គ្នា​​ក៏​​​​ហាម​មិន​ឲ្យ​​ លក់​ដូរ​ដែរ​ ជាក់​ស្ដែង​​មាន​ដូច​ជា​ អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត ប៉ាគីស្ថាន ម៉ាឡេស៊ី និង​អ៊ីរ៉ង់ ជា​ដើម​៕

ប្រែ​សម្រួល៖ យ៉ន សុភារិទ្ធ
ប្រភព៖ history.com និង​ wikepedia
រូបថត៖ dulemba.blogspot.com, akiodesings.com